LGBT Temsiliyetinin Medyada Yükselişi: Artan Görünürlük ve Toplumsal Yansımaları

Akşam canınız sıkıldığında, yeni bir dizi ya da film izlemek istediniz diyelim. Muhtemelen siz de yeni dizi ve filmlerde sıklıkla LGBT temalarıyla karşılaşıyorsunuz, öyle değil mi? Düşünce dünyamızı ve toplumsal algılarımızı yönlendiren medya dünyasında LGBT temsiliyetinin bu denli yaygın hale gelmesi bir tesadüf değil. Peki, bu değişimin arkasında hangi faktörler var? 

Neden LGBT Temaları Film ve Dizilerde Giderek Daha Fazla Yer Alıyor?

1. LGBT hareketinin görünürlüğünü artırıyor

Eşcinsel hareketi, medyada daha fazla görünerek insanlarda "empati" uyandırmayı ve daha "kapsayıcı" bir toplumu hayata geçirmeyi amaçlıyor. Bu temalar, karakterlerin hikayeleri aracılığıyla bizim de duygu ve düşüncelerimizi etkiliyor. İzleyiciler olarak karakterlerin acılarıyla üzülüyor, mutluluğuyla seviniyoruz. LGBT topluluğu için kendilerinden olan karakterlerin görünürlüğü, seslerini duyurmanın ve varlıklarını kabul ettirmenin en etkili yollarından biri. 

2. Ekonomik fırsat kapıları açıyor

Kapitalizmin gücü, LGBT temalarının artışında önemli bir rol oynuyor. Filmlerde ve dizilerde bu temaların yer alması, sadece bir ideolojik mesaj vermekle kalmıyor; aynı zamanda büyük bir pazarın kapılarını aralıyor. Bunu daha iyi anlamak için "queerbaiting" terimine göz atalım. Yapımcıların LGBT destekçisi izleyici kitlesine ulaşmak için genellikle yan rollerde eşcinsel, transseksüel gibi çeşitli “cinsiyet kimliklerine” sahip karakterlere yer vermesine “queerbaiting” deniyor. Yani, bir nevi “göz boyama” taktiği. Ana karakterlerin yanına birkaç LGBT karakteri ekleyip, “biz de herkese kucak açıyoruz!” demek için bu yönteme başvuruyorlar. Ama LGBT topluluğu bu durumu pek de hoş karşılamıyor. Onlar için bir karakterin sadece yan rolde olması ya da sadece birkaç dakikalık sahnelerde görünmesi yüzeysel kalıyor ve gerçek bir temsil olarak görülmüyor.

3. Eşcinsel kuruluşlar ve Oscar gibi ödüller bunu talep ediyor

LGBT topluluğu, "doğru ve adil" temsil edilmek için kurdukları GLAAD (Gays and Lesbians Alliance Against Defamation) adlı kuruluş ile LGBT’nin medya temsillerini izliyor ve değerlendiriyor. GLAAD, medya profesyonellerine ve yapımcılara eğitim vererek, daha "duyarlı ve bilinçli" içerikler üretmelerini teşvik ediyor. Yani, ekranlarda daha çok temsil görmek için yoğun bir çaba içerisindeler. Bu çabanın karşılığını da alıyorlar. GLAAD’ın raporlarına göre, dizi ve filmlerdeki LGBT temsili giderek artıyor. Hatta Oscar ödülleri, adaylık için film ve dizilerin belirli bir oranda LGBT teması ve LGBT karakterleri bulundurmasını şart koşuyor [1].

4. Dijital platformlarla beraber kısıtlamalar aşılıyor

Geleneksel televizyon yayınları genellikle daha muhafazakâr bir tavır sergiliyor. Bu nedenle, bu alandaki LGBT karakterler ve temalar genellikle daha az görünür oluyor. Ne var ki çevrimiçi yayın platformları, abonelik modeli sayesinde bu kısıtlamalardan etkilenmiyor. Yerel ve yabancı LGBT içeriklerine daha serbest bir şekilde yer veriyor [2]. 

Televizyon kanalları için uygun olmayan "Fi" dizisi gibi yapımlara yer veren BluTV platformu bunun bir örneği. Benzer şekilde Netflix de bu alanda ciddi bir rol oynayarak, içeriklerinde queer görünürlüğüne en çok yer veren platform olarak öne çıkıyor. Üstelik içerik üreticilerine LGBT temsiliyeti şartı koşuyor ve belirli bir oranda LGBT karakter bulundurmayan yapımları platformda bulundurmuyor [3].

Türk Yapımı Film ve Dizilerde Durum Ne?

Bir zamanlar, Türkiye'deki televizyon ve sinema dünyasında LGBT karakterler genellikle yalnızca komedi unsuru olarak ekrana yansıtılıyordu. Ancak zamanla bu tablo değişmeye başladı. 2000’li yıllara gelindiğinde, olumsuz temsiller yerine “olumlayıcı” temsiller de ekranda boy göstermeye başladı. Örneğin, 2009 yılında vizyona giren "Güneşi Gördüm" filminde bir trans karakterin hikayesi işlendi. Ardından, 2010’da "Behzat Ç." dizisinde biseksüel bir karakterle karşılaştık. 2017’de "Fi" dizisinde lezbiyen bir karaktere yer verildi.

Günümüzde ise halkın tepkileri göz önünde bulundurularak, TV’de yayınlanan yapımlarda toplumsal hassasiyetlere daha dikkatli yaklaşılıyor.

LGBT İçeriklerinin Genç Nesil Üzerindeki Rolü: Medya ve Toplumda Değişen Algılar

Toplumun büyük bir kısmı, LGBT’nin normalleştirilmesi çabalarının bir tür "dayatma" haline geldiğini düşünüyor. Bu çabalar, toplumsal normları ve geleneksel değerleri tehdit eden bir girişim olarak görülüyor. Özellikle gençlerin bu içeriklerden etkilenerek cinsiyet ve cinsellik konularında kafa karışıklığı yaşayabileceği yönünde endişeler var. Geleneksel aile değerleri ve toplumsal normların zayıflayabileceği düşünülüyor. 

Örneğin, Netflix’te yer alan dizilerdeki LGBT karakterler, bilinçli bir şekilde diğer karakterlere göre daha neşeli, anlayışlı ve cömert kişilikler olarak sunuluyor. Aşk ve sadakat konusunda "iyi örnek" olarak gösteriliyor [4]. Bu karakterlerin olumlu özelliklerle tasvir edilmesi, izleyicilerin onlara karşı daha "sıcak" hisler beslemesini amaçlıyor. İlginç olan ise, Netflix’in sadece yetişkin içeriklerinde değil, çocuk içeriklerinde de LGBT konularına yer vermesi. Mesela, anaokulu yaş grubuna yönelik olan "Hayaletler Şehri" adlı animasyon dizisinde, "cinsiyetsiz" bir non-binary karakter tanıtılıyor. Bu karakterin iki annesi olduğu gösterilerek eşcinsel evliliğin de normalleşmesi hedefleniyor.

Gençler üzerinde büyük bir etkiye sahip olan Kore dizilerinde de LGBT ilişkilerini konu alan yapımların sayısında bir artış var [5]. "Nevertheless" ve "Mine" gibi diziler, LGBT ilişkilerini genel olarak olumlu bir bakış açısıyla ele alıyor ve eşcinsel ilişkileri "geçerli" bir şekilde yansıtmaya çalışıyor. Bu dizilerde LGBT temalarının sıkça işlenmesi, yeni nesil üzerinde önemli bir algı değişimi yaratma potansiyeline sahip.

Kaynaklar

[1] https://www.oscars.org/awards/representation-and-inclusion-standards (Erişim Tarihi: 27.09.2024)
[2] Algül, Mustafa. (2021). Queer Medyayı Alımlamak: Bir Queer Televizyon Çalışması Olarak Netflix Televizyon İçeriklerinin İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Radyo, Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı.
[3] https://www.yenisafak.com/hayat/sinemada-lgbt-fasizmi-3615590 (Erişim Tarihi: 27.09.2024)
[4] Hamdan, Dima Lutfi. "Homosexuality on Netflix (Selected Modellary Sample of TV Series)." Master's Thesis, Middle East University, Amman - Jordan, 2021. 
[5] https://sbstatesman.com/118098/arts/increased-representation-of-queer-relationships-in-k-dramas/ (Erişim Tarihi: 27.09.2024)