LGBT Kişilerin Din ve İnançla Olan İlişkisi

Din ve maneviyat birçok insan için yaşamın önemli bir parçası, hatta bir tutunma dalı ve hayat amacı olabiliyor. Fakat LGBT topluluğu için bu tablo biraz daha karmaşık. Mesela, 2007'de yapılan bir araştırma, Yeni Zelandalı LGBT topluluğunun %73'ünün dini bir aidiyeti olmadığını, yalnızca %14.8'inin Hristiyan, %2.2'sinin ise Budist olduğunu gösteriyor [1]. 

Peki, Türkiye özelinde LGBT topluluğu için durum ne? 

Türkiye’de Yapılan Çalışmalar

Bu alanda yapılan araştırmalar oldukça sınırlı olsa da, bu sorunun yanıtını aramak için biri 2014, diğeri 2019 yılında yapılan iki ilginç araştırmaya bakalım.

İstanbul’un Beyoğlu semtinde yapılan 2014 tarihli araştırma, LGBT kişilerin dinî ve manevi eğilimleri üzerine farklı bir bakış açısı sunuyor [2], [3]:

• İnanç Durumu: Araştırmaya katılan 30 kişinin %40’ı müslüman olduğunu söylese de, diğerleri alevi, agnostik, ateist ya da deist olarak kendilerini tanımlıyor. Yani, bir yaratıcıya inananlar var, ama kurumsal dinlerle aralarında mesafe var.
• Tanrı Tasavvuru: Tanrı’ya dair görüşleri de oldukça dikkat çekici. Katılımcıların çoğu, Tanrı'yı "merhametli" ve "affedici" bir figür olarak görüyor. Tanrı, dünyaya müdahale etmeyen bir gözlemci gibi görülüyor. "Benim Tanrım, her şeyin bir parçası" diyenler var, ama “Madem beni yarattı, neden kötü şeyler olsun ki?” diye düşünenler de mevcut.
• Dini ve Manevi Başa Çıkma Süreci: Hayatın zorluklarıyla başa çıkmak için dua eden birçok katılımcı var. “Yalnız hissettiğimde Tanrı’ya sığınıyorum,” diyenlerin yanı sıra Tanrı’yı suçlayanlar da bulunuyor.

Bir diğer araştırma 2019 yılında LGBT topluluğundan 6 kişi ile görüşülerek yapılmış [4]. Katılımcı sayısı az olsa da yine de dikkate değer noktalar sunuyor:

• Dini Eğitim ve Bilgi:  Katılımcıların hayatı incelendiğinde dini eğitimlerinin pek de derin olmadığı görülüyor. Bu eğitimler genelde aile içindeki anlatımlarla, okul dersleriyle ve yaz kurslarıyla sınırlı. Bir katılımcı "Günah-sevap ekseninde öğrendim" diyerek durumu özetliyor.
• Dini Şüpheler: Dini inanç ve şüpheler oldukça yaygın bir durum. Katılımcılar, eşcinsellikleri ile dini normlar arasındaki çelişkiler nedeniyle inançlarını sorguluyorlar. "Sen yarattıysan neden kabul etmiyorsun?" diyen bir katılımcı varoluşsal bir çatışmayı dile getiriyor. Bu durum, kişilerin sadece eşcinsellikleriyle ilgili değil, genel inançlarıyla ilgili şüpheler yaşamalarına yol açmış.
• Dini Pratikler ve Manevi Ritüeller: Çoğu katılımcı dini inançlarına rağmen bazı ritüellere devam ediyor. Bir katılımcı kendini agnostik olarak tanımlarken her gece Ayet’el Kürsi’yi okuduğunu söylüyor. Bu, inançlarını sorgularken bile manevi bir bağ aradıklarını gösteriyor.
• Ahlaki ve Etik Referanslar: LGBT üyelerinin ahlaki ve etik değerleri genellikle dini bir referansa dayanmıyor. Biri "iyi insan olmak," üzerine kurulu bir ahlak anlayışını savunurken, bir diğeri "saygıyı" temel referans olarak alıyor. 

Kısacası, Türkiye’deki LGBT topluluğun din ve inanç ilişkileri üzerine yapılan çalışmaların katılımcı sayısı az ve örneklem dar olmasına rağmen, bu alanda ilginç bir karmaşa gözlemleniyor. LGBT topluluğundan birçok kişi için din, stresle başa çıkma ve iç huzur bulma konusunda önemli bir rahatlama kaynağı olabiliyor. Dinlerin eşcinsel davranışlara karşı olumsuz tutumlarına rağmen, bazı eşcinsellerin dinlere olan bağlılıklarının nedenleri üzerinde düşünmek önemli. Araştırmalar, eşcinsellerin büyük çoğunluğunun eşcinselliğin duygusal olarak tatmin edici olmadığını ifade ettiğini gösteriyor. Bu durum, manevi boşluk ve varoluşsal kaygılar yaratırken, kişilerde derin bir anlamsızlık hissine yol açıyor. Eşcinsel ilişkilerde sıkça karşılaşılan sadakatsizlik, güvensizlik ve içsel çatışmalar, ruh sağlığını olumsuz etkileyen önemli faktörler arasında yer alıyor. Bu olumsuz deneyimler, birçok eşcinselin anksiyete, depresyon, bağımlılıklar ve intihar düşünceleri gibi ciddi tehditlerle karşı karşıya bırakabiliyor. Hal böyle olunca, bazıları için din hala bir teselli kaynağı ve yaşam amacı olarak kalıyor.

Kaynaklar

[1] Henrickson, Mark. “Lavender Faith.” Journal of Religion & Spirituality in Social Work: Social Thought 26 (2007): 63 - 80.
[2] Ayten, A., & Anik, E. (2014). "LGBT bireylerde dinî inanç, din ve Tanrı tasavvuru, dinî ve manevî başa çıkma süreci". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 14, 7-31.
[3] Anık, E. (2014). LGBT bireylerde dinî ve manevî eğilimler. Yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Din Psikolojisi Bilim Dalı.
[4] Özgül, N. (2019). Pozitif psikoloji bağlamında LGBT bireylerde dinî - manevi tutum ve davranışlar. Yüksek lisans tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Din Psikolojisi Bilim Dalı.
[5] Karten EY, Wade JC. 2010. Sexual orientation change efforts in men: A client perspective. The Journal of Men’s Studies 18: 84-102